Aktualności

Aktualnie trwają bardzo intensywne prace –  zwłaszcza w Unii Europejskiej – żeby uregulować kwestie dotyczące sztucznej inteligencji. M.in. o tym opowie r. pr. Artur Gontarczyk w kolejnym wykładzie wygłoszonym w ramach Wiosennej Szkoły Bioetyki. 

Czy prawnik może obawiać się sztucznej inteligencji? Artur Gontarczyk podaje przykład, gdy grupie prawników polecono wyszukanie w jakiejś umowie szeregu klauzul zakazanych, jednocześnie powierzając to zadanie sztucznej inteligencji. Prawnicy potrzebowali na znalezienie tych klauzul 92 minut, robot potrzebował niecałą minutę i znalazł więcej klauzul niż prawnicy. – Może się okazać, że w przyszłości nie tylko prawników, ale także lekarzy, informatyków i różnego rodzaju specjalistów zastąpią maszyny – mówi radca prawny. Wskazuje też na inny rodzaj zagrożeń, które stwarzają systemy inwigilacji obywateli np. w Chinach. – Prawo nie może zostawać w tyle za rozwojem technologii – podkreśla.

Wykład r. pr. Artura Gontarczyka „Sztuczna inteligencja wobec prawa” wygłoszony w ramach Wiosennej Szkoły Bioetyki 2023 będzie dostępny od czwartku na kanale Interdyscyplinarnej Akademii Bioetyki.

– Kiedy spotykamy się z bytem sztucznym, to lepiej potrafimy określić to, co czyni nas człowiekiem – mówi dr hab. Anna Bugajska prof. AIK zapowiadając kolejny wykład z Wiosennej Szkoły Bioetyki, tym razem poświęcony sztucznej inteligencji.

– Sztuczna inteligencja określa siebie jako system językowy – kompilacyjny i odtwórczy. Niewiele mówi sama o sobie. Czasami mówi, że nie chciałaby być oceniana tak, jak człowiek; nie chciałaby być traktowana jak osoba ludzka czy pseudoludzka, co sygnalizuje, że sztuczna inteligencja mówi nam więcej o nas samych – przede wszystkim, co to znaczy być człowiekiem, jak powinniśmy traktować innych, jak powinniśmy traktować grupy wykluczone czy mniejszościowe, żeby uniknąć dehumanizacji drugiego człowieka – mówi prof. Anna Bugajska z Akademii Ignatianum w Krakowie.

Zauważa, że zderzenie ze sztuczną inteligencją przypomina zderzenie ze światem naturalnym, czyli pewną odmiennością, z jakimś „nie ja”. – Kiedy spotykamy się z bytem sztucznym, to lepiej potrafimy określić to, co czyni nas człowiekiem – mówi filozof i bioetyk. Zaznacza, że pewnym wyzwaniem jest fenomen animizacji. Wskazuje na tzw. efekt Elizy, czyli proces, w którym człowiek projektuje ludzkie cechy na przedmioty nieożywione. Zwraca uwagę, że problem może się pogłębiać, bo maszyny co raz częściej zachowują się bardzo podobnie do ludzi i trudno je odróżnić od człowieka.

– Skutkiem kontaktu ze sztuczną inteligencją jest zmiana wizji antropologicznej – człowiek wytwarza więcej rodzajów tożsamości, w tym tożsamości cyfrowe, dzięki czemu może na nowe sposoby nawiązywać więzi i integrować się, również w świecie cyfrowym – zaznacza prof. Bugajska.

Wykład dr hab. Anny Bugajskiej prof. AIK „Sztuczna inteligencja o sztucznej inteligencji” wygłoszony w ramach Wiosennej Szkoły Bioetyki 2023 będzie dostępny od czwartku na kanale Interdyscyplinarnej Akademii Bioetyki.

Neuroetyka to stosunkowo nowa dyscyplina. Najprościej można ją zdefiniować jako interdyscyplinarną dziedzinę badań naukowych dotyczącą powiązań między etyką i moralnością, a neurobiologią i dziedzinami jej pokrewnymi.

Neuroetyka posiada dwie główne dziedziny, które możemy określić jako: ethics of neuroscience oraz neuroscience of ethics. Pierwsza z nich, odnosi się do gałęzi neuroetyki, która stara się opracować etyczne ramy prowadzenia badań w neuronaukach i zastosowania tak zdobytej wiedzy w praktyce. Jej przedmiot obejmuje klasyczne pytania bioetyczne w neurologii, neurochirurgii, w neuronaukach i we wszystkich naukach im pokrewnych takie jak np.: kwestia narzędzi badawczych czy użycia komórek macierzystych do leczenia chorób neurologicznych. Wiele z nich to problemy kontrowersyjne, chociaż już dobrze opracowane.

Druga dziedzina neuroetyki toneuroscience of ethics. Obejmuje ona wszystkie badania prowadzące do lepszego zrozumienia działania moralnego człowieka. Neuronauki obiecują wyjaśnienie centralnych elementów tego działania: funkcjonowania wolnej woli, cnót, opisują mechanizmy formułowania sądów moralnych, a nawet dążą do poznania istoty moralności.

Neurotyka pyta o to czy ludzka moralność jest rezultatem procesu działania ewolucji, a może jest zakorzeniona w neurobiologii mózgu, w mechanizmach, które wpływają na podejmowanie decyzji moralnych. Czy neuroetykę można nazywać w ogóle etyką? Jaka jest jej relacja do bioetyki? – na te pytania będzie starał się odpowiedzieć lek. med. Szczepan Kaleciak.

Wykład lek. med. Szczepana Kaleciaka „Neuroetyka” wygłoszony w ramach Wiosennej Szkoły Bioetyki 2023 będzie dostępny od czwartku na kanale Interdyscyplinarnej Akademii Bioetyki.

Jakich zmian potrzebuje polska psychiatria? O wiele szybszego dostępu do psychiatry, zwłaszcza dla dzieci i młodzieży, a także takich warunków pracy dla psychiatrów w systemie, w którym dostęp do świadczeń jest darmowy, aby ta praca była atrakcyjna dla najlepszych specjalistów.

Inna ważna kwestia, na którą zwraca uwagę prof. Błażej Kmieciak to etyczne dylematy dotyczące tego, kogo można leczyć w sytuacjach trudnych. Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego, mimo swoich zalet, ma też parę luk, ponieważ nie odpowiada na aktualny rozwój medycyny i zmiany dotyczące m.in. kryteriów diagnostycznych chorób czy zaburzeń psychicznych. – Przepisy prawne muszą uwzględniać te zmiany – mówi prof. Kmieciak.

Wykład prof. Błażeja Kmieciaka „Polskie prawo psychiatryczne: czy zmienia się w dobrą stronę?” wygłoszony w ramach Wiosennej Szkoły Bioetyki 2023 będzie dostępny od czwartku na kanale Interdyscyplinarnej Akademii Bioetyki.

Dla oczekiwanych w psychiatrii zmian konieczne są zwiększenie podmiotowości pacjentów oraz filozofia pracy, która w mniejszym stopniu ogranicza się do zwalczania objawów, a w coraz większym stopniu skupia się na promowaniu zdrowia psychicznego.

– Warto zacząć od profilaktyki – mówi dr n. med. Łukasz Cichocki i wskazuje np. na edukację komunikacji zwłaszcza w młodych związkach i rodzinach, aby małżonkowie i rodzice umieli okazywać bliskość, wsparcie i potrafili stworzyć w domu na tyle bezpieczną atmosferę, aby leczenie psychiatryczne nie było potrzebne. – Przy zdrowej rodzinie psychiatria najczęściej nie jest konieczna. Większość wyzwań rozwojowych młody człowiek będzie w stanie pokonać przy wsparciu swoich rodziców, czasami rodzeństwa, dziadków, przyjaciół – podkreśla psychiatra i psychoterapeuta.

Ponadto specjalistyczna pomoc psychiatryczna powinna być różnorodna i umiejętnie stopniowana, a młode pokolenia należy uczyć odporności psychicznej.

Wykład dr. n. med. Łukasza Cichockiego „Aktualny stan polskiej psychiatrii” wygłoszony w ramach Wiosennej Szkoły Bioetyki 2023 będzie dostępny od czwartku na kanale Interdyscyplinarnej Akademii Bioetyki.

Przyczynami hejtu w mediach, które wskazuje dr Tomasz Terlikowski są: depersonalizacja przekazu – mało kto usłyszał twarzą w twarz to, co mógł o sobie przeczytać w internecie; bańki w mediach społecznościowych – algorytmy wyświetlają nam opinie osób, które myślą tak, jak my, a inaczej myślący to wrogowie; kultura bycia ofiarą – myślenie inne niż moje uważam za atak na siebie; debata publiczna przeszła głęboką transformację i stała się bardzo moralistyczna. Ponadto media zaangażowane są w wielką politykę – przeciwnik polityczny nie jest adwersarzem, z którym różnimy się zdaniami, ale stał się wrogiem na wojnie dobra ze złem. 

– W przestrzeni internetu to są słowa, ale to rzadko kończy się na słowach – mówi dr Tomasz Terlikowski zaznaczając, że nie ma żadnej prostej recepty na zatrzymanie hejtu w dzisiejszych czasach, bo media społecznościowe mają nad ich użytkownikami gigantyczną władzę. – Dopóki nie będzie jasnej woli, żeby coś z tym zrobić, nic nie zrobimy. A tej woli nie będzie, dopóki nie wydarzy się coś naprawdę strasznego – dodaje filozof i publicysta.

Wykład dr. Tomasza Terlikowskiego „Hejt w mediach i internecie – przyczyny i skutki” wygłoszony w ramach Wiosennej Szkoły Bioetyki 2023 będzie dostępny od czwartku na kanale Interdyscyplinarnej Akademii Bioetyki.

„O prawach dziecka jako pacjenta” – to tytuł kolejnego wykładu z cyklu Bioethics Lab organizowanego przez Interdyscyplinarną Akademię Bioetyki, który wygłosi prof. Błażej Kmieciak, pedagog specjalny, socjolog prawa i bioetyk.

Prof. Błażej Kmieciak zastanawia się czy dzisiaj dziecko jako pacjent nie powinno mieć nowych praw. – Czy embrion albo płód nie jest dzisiaj także pacjentem? Czy dzieci korzystając dzisiaj ze smartfonów i tabletów nie mają coraz więcej informacji, a przez to czy nie powinny same decydować, a nie ich rodzice, jakie działania diagnostyczne lub terapeutyczne wobec nich stosować? – pyta w zapowiedzi wykładu pedagog i bioetyk.

– Jako dorośli mamy tendencję do zapominania o tym, jak to jest być dzieckiem. A być może powrót do czasu, kiedy jako dzieci wzywano nas na jakieś badanie, co budziło w nas lęk, powinien nas zatrzymać i być najlepszym nauczycielem wrażliwości, do której zawsze warto zachęcać – zaznacza prof. Kmieciak.

Wykład „O prawach dziecka jako pacjenta” będzie dostępny od środy 24 maja od godz. 19.00, a we środę 31. maja o godz. 19.00 zaplanowana jest sesja Q&A, w czasie której ekspert odpowie na nadesłane pytania. Oba wydarzenia zostaną udostępnione w serwisie YouTube na kanale Interdyscyplinarnej Akademii Bioetyki. Szczegóły na stronie www.akademiabioetyki.pl, na której również można bezpłatnie subskrybować newsletter, aby otrzymać linki do spotkania i przypomnienie o wydarzeniu.

Dr hab. n. praw. Błażej Kmieciak, prof. UM w Łodzi, pedagog specjalny, socjolog prawa i bioetyk, jest absolwentem resocjalizacji, socjologii i podyplomowych studiów w zakresie prawa medycznego i bioetyki. Ukończył Szkołę Praw Człowieka organizowaną przez Helsińską Fundację Praw Człowieka oraz Szkołę Profilaktyki Uzależnień w Warszawie. Posiada uprawnienia mediatora. Odbywał kurs z zakresu bioetyki organizowany przez Kennedy Institute of Ethics, Uniwersytetu Georgetown oraz półroczne szkolenie dotyczące praktyki w przestrzeganiu praw dziecka oraz przeciwdziałaniu przemocy wobec dzieci organizowane przez Center for Health and Human Rights Uniwersytetu Harvard i Organizację Narodów Zjednoczonych. Przez osiem lat pełnił funkcję Rzecznika Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego. W tym czasie kierował również działem „bioetyka” portalu biotechnologia.pl. Był przewodniczącym zespołu przy Rzeczniku Praw Pacjenta ds. opracowania standardów postępowania w terapiach medycznych stosowanych w okresie kończącego się życia. Był członkiem Zespołu ds. Ochrony Autonomii Rodziny i Życia Rodzinnego przy Ministerstwie Sprawiedliwości. Pracuje w Zakładzie Prawa Medycznego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Od 2020 r. jest członkiem Państwowej Komisji ds. Pedofilii. Jest także przewodniczącym rady naukowej Interdyscyplinarnej Akademii Bioetyki.

Bioethics Lab to nowatorski dwuletni cykl spotkań kierowany głównie do międzynarodowej społeczności bioetyków i naukowców z różnych dziedzin oparty o interdyscyplinarne wykłady wybitnych ekspertów. Dostęp do dyskusji i wykładów jest bezpłatny, otwarty dla wszystkich zainteresowanych, w tym studentów.

Bioethics Lab to jeden z projektów w ramach powstałej w Krakowie Interdyscyplinarnej Akademii Bioetyki, której celem jest popularyzacja nauki, rozwój bioetyki i edukacji bioetycznej w Polsce, a także promocja wiedzy i badań naukowych w zakresie nauk przyrodniczych i medycznych, które są nieodłącznie związane z licznymi, wciąż nowymi dylematami natury etycznej.

Interdyscyplinarna Akademia Bioetyki została objęta honorowym patronatem Ministra Edukacji i Nauki. Projekt jest dofinansowany ze środków budżetu państwa w ramach programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki.

Szczegóły na www.akademiabioetyki.pl.

Męska depresja” to techniczne określenie używane w praktyce klinicznej dla podkreślenia pewnych różnic w sposobie przeżywania depresji przez mężczyzn. Kobietom łatwiej jest mówić o swoich przeżyciach i werbalizować swoje negatywne emocje, dlatego szybciej i częściej korzystają z pomocy. – Mężczyzna w swojej naturze bardziej skupiony jest na działaniu –  w pierwszym etapie depresji stara się nie kontaktować ze swoimi emocjami; w związku z tym ta choroba nie zawsze jest od razu zauważana – mówi prof. dr hab. Krzysztof Krajewski-Siuda, lekarz psychiatra.

Pierwszym z objawów depresji u mężczyzn jest drażliwość. Chorujący stosuje też różne sposoby neutralizowania emocji – zaczyna więcej pracować, biegać, chodzić na siłownię, co nie było wcześniej dla niego typowe. Ponadto występuje większa skłonność do korzystania z używek, jako sposób radzenia sobie ze smutkiem.

Prof. Krajewski-Siuda zaznacza, że mężczyźni trafiają do psychiatry z reguły już z ciężką postacią depresji. Kilkakrotnie częściej niż kobiety popełniają też samobójstwa. – Mówienie o męskiej depresji, chociaż to ciągle temat tabu, może być ważnym elementem profilaktyki samobójstw u mężczyzn –  mówi psychiatra podkreślając, że z badań wynika, że 90 proc. osób popełniających samobójstwa choruje na depresję.

– 15 proc. pacjentów nieleczonych z powodu depresji popełni samobójstwo. Jeżeli zaczniemy ich leczyć, to ten odsetek spada o połowę. To jest dużo – mówi prof. Krajewski-Siuda. Dodaje, że depresja w różnych statystykach wychodzi jako pierwsza przyczyna niepełnosprawności. 

Wykład prof. dr. hab. Krzysztofa Krajewskiego-Siudy „Męska depresja” wygłoszony w ramach Wiosennej Szkoły Bioetyki 2023 będzie dostępny od czwartku na kanale Interdyscyplinarnej Akademii Bioetyki.

– Samobójstwo wspomagane w bioetyce jest rozważane jako jedna ze strategii eutanatycznych – mówi ks. prof. Grzegorz Hołub.

Angielski termin physician-assisted suicide oznacza „samobójstwo w obecności lekarza”, „samobójstwo przy pomocy lekarza”. – Personalizm będzie się tej strategii sprzeciwiał, ponieważ jest to działanie przeciwko godności osobowej, czyli przeciwko pewnej fundamentalnej wartości, która jest wpisana w istnienie człowieka – podkreśla filozof i bioetyk z Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie i dodaje, że to „istnienie nie może być wykorzystane w sposób przedmiotowy, ani samo siebie nie może wykorzystać w sposób przedmiotowy”.

Wykład ks. prof. dr. hab. Grzegorza Hołuba „Samobójstwo osoby ludzkiej w perspektywie filozoficznej” wygłoszony w ramach Wiosennej Szkoły Bioetyki 2023 będzie dostępny od czwartku na kanale Interdyscyplinarnej Akademii Bioetyki.

W swoim wykładzie „Samobójstwa a media. Czy istnieją jeszcze granice etyki dziennikarskiej?” wygłoszonym w czasie Wiosennej Szkoły Bioetyki dr Tomasz Terlikowski zwraca uwagę m.in. na uplemiennienie debaty publicznej w Polsce, oraz takie czynniki jak rozwój mediów tożsamościowych, których zadaniem nie jest informowanie czy komentowanie, a utwierdzanie w przekonaniach swoich odbiorców oraz media społecznościowe, które eskalują niektóre tematy, zwłaszcza o charakterze politycznym.

– Jeśli pojawia się wymiar polityczny, normy przestają funkcjonować. Nic nie wskazuje na to, żeby można było tu przywrócić jakikolwiek model działania, bo to nie jest w interesie graczy politycznych – zaznacza filozof i publicysta. Dodaje także, że dla części Polaków i liderów opinii samobójstwo osoby dorosłej, która ich zdaniem podejmuje taką decyzję świadomie i dobrowolnie, jest ono czymś, w co nie mamy prawa się wtrącać.

Wykład dr. Tomasza Terlikowskiego „Samobójstwa a media. Czy istnieją jeszcze granice etyki dziennikarskiej?” wygłoszony w ramach Wiosennej Szkoły Bioetyki 2023 będzie dostępny od czwartku na kanale Interdyscyplinarnej Akademii Bioetyki.